گزنه گیاهی است علفی و چند ساله که ساقه آن چهار گوش است و به طور قائم تا ارتفاع یک متر بالا میرود. نامهای دیگر آن عبارت است از: گزنه کبیر، گزنه دو پایه، گزنه سفید (انجره)، گزما، گزنک و…
این گیاه در خرابهها، باغها و نقاط مرطوب که چهارپایان از آن عبور میکنند به حالت خودرو میروید ریشه این گیاه خزنده بوده و در ناحیهای که سبز میشود کمکم تمام منطقه را فرا میگیرد.
ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده که در صورت لمس کردن ساقه به دست میچسبد و پوست را میگزد که تولید خارش و سوزش میکند و شاید به همین دلیل آن را گزنه نامیدهاند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگهای تازه، ریشه، شیره و دانه آن است و طبع آن گرم و خشک است.
گزنه گیاهی است که از دوران ما قبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده میکرده و از خواص درمانی آن اطلاع داشتهاند.
جالینوس حکیم که در قرن دوم میلادی زندگی میکرد آنرا برای رفع سرماخوردگی و بیماریهای دستگاه تنفسی به کار میبرد.
ترکیبات شیمیایی
گزنه دارای تانن، لسیتین، اسید فرمیک، نیترات پتاسیم و کلسیم است، ترکیبات آهن دارد و دارای ویتامین c و نوعی گلوکوزید است که پوست را قرمز میکند. از سرشاخههای این گیاه مادهی قرمز رنگی به نام اورتیسین استخراج میشود.
خواص دارویی گزنه:
* گزنه مو را تقویت کرده و از ریزش موی سر جلوگیری میکند، حتی در بعضی از موارد موی سر دوباره میروید.
برای استفاده از این خاصیت 6 گرم سر شاخهها و برگها و ریشه گزنه را به تنهایی و یا با 30 گرم چای کوهی در یک لیتر آبجوش بریزید و آن قدر بجوشانید تا حجم مایع به نصف برسد، شبها مقداری از این مایع را به سر بمالید و صبح بشویید.
* برای براق شدن و جلا دادن به موها بعد از شستشوی سر موها را با چای گزنه ماساژ دهید. بدین منظور یک قاشق چایخوری برگ گزنه خشک را در یک لیوان آب جوش ریخته و مدت نیم ساعت بگذارید بماند. ماساژ دادن با این چای، شوره سر را برطرف میکند.
* دستگاه هاضمه را تقویت میکند، ادرار را زیاد میکند، برای درمان بیماری قند مفید است بدین منظور یک فنجان چای گزنه را سه بار در روز بخورید.
* ترشح شیر را در زنان شیرده زیاد میکند، اخلاط خونی را برطرف میکند، بیماریهای پوستی را برطرف میکند. برای باز کردن عادت ماهیانه از دانه گزنه استفاده کنید.
* در درمان کمخونی موثر است و تعداد گلبولهای قرمز را زیاد میکند.
* اگر در ادرار خون وجود داشته باشد گزنه آنرا برطرف میکند.
* گزنه عرقآور است، پاک کننده اخلاط سینه، ریه و معده است، نیروی جنسی را تقویت، گرفتگیهای کبدی را رفع میکند.
* برای از بین بردن زگیل، ضماد برگهای تازه آنرا روی زگیل بمالید.
* برای پاک کردن مثانه، رفع عفونت مثانه و دفع سنگ از مثانه، برگ گزنه را همراه با ریشه شیرین بیان دم کنید و بنوشید.
* برای التیام زخمها و زخمهای سرطانی از ضماد تخم گزنه مخلوط با عسل استفاده کنید، برای برطرف کردن کهیر از جوشانده گزنه به مقدار سه فنجان در روز بنوشید.
* درد نقرس را کاهش میدهد. برای برطرف کردن ناراحتیهای زنانه قبل از عادت ماهیانه از چای گزنه استفاده کنید.
* ناراحتیهای کلیه را برطرف میکند. ضماد آن درد عضلانی را برطرف میکند. کرم معده و روده را از بین میبرد. درمان کننده بواسیر است. برای برطرف کردن درد رماتیسم، برگهای تازه آنرا روی پوست بمالید.
* گزنه میکروب کش قوی است و خاصیت نیروبخشی فراوانی دارد.
* گزنه از نظر طب سنتی دافع بلغم بوده و در تسکین دردهای مفصلی و رماتیسمی ناشی از بلغم فاسد در بدن موثر است.
* جوشانده گزنه در رفع یرقان، ناراحتیهای کبدی و همچنین دفع سنگ کیسه صفرا موثر است.
* در ناراحتی آرتروز، بستن مقداری گزنه تازه به ناحیه مذکور، باعث تسکین درد و درمان (در دراز مدت) میشود. همچنین روغن گزنه در درمان بیماریهای مفصلی بسیار موثر است.
منبع:خواص گزنه