دليل و درمان يبوست شيرخواران
شايد اين موضوع به نظر خندهدار بيايد اما سفت يا شلشدن مدفوع شيرخوار يکي از دغدغههاي والدين است. ايجاد مشکل در دفع باعث بيقراري و ازبينرفتن آرامش شيرخوار ميشود و حتي ممکن است نشانه يک بيماري جدي باشد. يکي از مشکلاتي که ناراحتي شيرخوار و نگراني والدين را در پي دارد، يبوست است…
هنگام يبوست، مدفوع سفت و خشک ميشود، بهطور عادي تخليه نميشود و کودک در زمان دفع، احساس درد ميکند.
شيرخواراني که شيرمادر ميخورند کمتر دچار يبوست ميشوند، چون شير مادر بهراحتي هضم ميشود و ترکيب چربي و پروتئين آنطوري است که باعث ابتلا به يبوست نميشود. در روده کودکاني که شيرمادر ميخورند، انواع مختلف باکتريهاي مفيد وجود دارد که توانايي شکستن و هضم پروتئينهاي پيچيده شير را دارند درنتيجه در اين کودکان مدفوع نرمتر و حرکات روده راحتتر است. ميزان هورمون موتيلين که حرکات روده را افزايش ميدهد نيز در اين کودکان بيشتر است.
هضم شيرخشک براي کودک سختتر است و بچههايي که شيرخشک ميخورند، معمولا مکرر از يبوست رنج ميبرند. حرکات روده بچههايي که فقط شيرخشک ميخورند، از بچههايي که شيرمادر ميخورند، کمتر و مدفوعشان سفت و سبزرنگ است.
چهوقت ميگوييم کودک دچار يبوست شده است؟
وقتي کودک اين 3 علامت را با هم داشته باشد دچار یبوست شده است:
-مدفوع سفت، خشک يا تکهتکه.
-گريه و زورزدن هنگام دفع. (زورزدن تنها نشانه يبوست نيست.)
-مدفوعنکردن براي 2 تا 3 روز در کودکاني که شيرخشک ميخورند و يک هفته براي کودکاني که شير مادر ميخورند. (وقتي مدفوع نرم است، دفع يکبار در هفته به معني يبوست نيست.)
-اشتهاي کم، وزن نگرفتن و خونريزي از مقعد.
حرکات روده در شيرخواران
در ماههاي اول تولد، روزي چند بار دفع يا حتي يکبار در هفته طبيعي است. در موارد نادر ميتواند بين هر بار دفع 3 هفته هم فاصله بيفتد. بچههايي که شير مادر ميخورند، معمولا تا 2 تا 3 ماهگي حرکات روده زيادي دارند و مدفوعشان زردرنگ است. با شروع غذاي جامد، حرکات روده تغيير ميکند و ممکن است شکم کودک روزي چند بار يا هر 2 يا 3 روز يکبار کار کند. برخي بچهها بهعلت دريافت ترکيبهاي جديد موادغذايي، دچار يبوست خفيف ميشوند. اگر کودک غذاي جامد زياد مصرف کند، ممکناست بهعلت کمآبي دچار يبوست شود.
يک بچه سالم که شير مادر ميخورد بهندرت دچار يبوست ميشود. بيشتر شيرخواران هنگام تغيير شير مادر به شيرخشک يا آغاز تغذيه تکميلي و شروع غذاي جامد، دچار يبوست ميشوند. اين 7 مورد از علل يبوست شيرخواران است.
1. معمولا علت يبوست در کودکان غذاست اما در برخي موارد ميتواند علامت يک بيماري جدي باشد. علت يبوست در نوزاداني که شير مادر ميخورند، اغلب مادرزادي است مانند سيستيک فيبروزيس، ديابت بيمزه، کمکاري تيروييد و نقصهاي مادرزادي در روده و مقعد.
2. بيشتر شيرخواران هنگام شروع غذاي جامد يبوست را تجربه ميکنند. بعضي غذاها اگر زود يا به مقدار زياد استفاده شوند، يبوست ايجاد ميکنند.موز، برنج، نان سفيد، سيبزميني، ماست، پنير و پاستا غذاهايي هستند که باعث کندي حرکت روده شده وباعث یبوست میشوند.
در بچههايي که شيرخشک ميخورند، مايعات کم، فيبر کم، تغيير نوع شيرخشک (غلظت بيشتر، بدون لاکتوز، حاوي کازيين) ميتواند باعث ابتلا به يبوست شود.
3.یکی دیگر از دلایل یبوست کودکان کم شدن آب بدنشان است. وقتي بدن کودک کمآب ميشود، از آنچه کودک ميخورد آب جذب ميکند و درنتيجه مدفوع سفت و خشک و دفع آن سخت ميشود.
4. مصرف داروهايي مانند ايبوپروفن، آنتيبيوتيک، استامينوفن يا ابتلا به بيماريهايي مانند سرماخوردگي ميتواند باعث ابتلا به يبوست شود.
5. مکملهاي آهن (البته آهن موجود در شيرخشک يبوست ايجاد نميکند).
6. آلرژي غذايي نیز از دیگر علل ابتلا کودکان به یبوست است.
7. اختلالات متابوليکي
اگر نوزاد دچار يبوست شد، به پزشک مراجعه کنيد و اگر سن کودک بيشتر است، اقدامهاي زير را انجام دهيد:
-دستانتان را چرب کنيد و شکم کودک را از قسمت پايين به سمت بيرون و در جهت عقربههاي ساعت ماساژ دهيد. اگر کودک احساس راحتي و آرامش کرد و از اين کار لذت برد، ماساژ را ادامه دهيد.
-کودک را به پشت بخوابانيد، پاهايش را بگيريد و بهآرامي به شکل دايرهاي حرکت دهيد. اين کار باعث حرکت عضلات شکم، فشار ملايم به روده و تسهيل حرکت آن ميشود.
-حمام گرم ميتواند کودک را آرام و به دفع راحتتر کمک کند. ميتوانيد در حمام شکم کودک را ماساژ بدهيد. براي اينکه مدفوع سفت راحتتر دفع شود، با مقداري وازلين اطراف مقعد را چرب کنيد.
-اگر به کودک شيرخشک ميدهيد، طبق دستورالعمل شير را تهيه کنيد. اضافهکردن مقدار بيشتري شير ميتواند باعث ابتلا به يبوست يا مشکلات ديگر شود.
-اگر کودک 4 تا 6 ماه دارد، مصرف حريرهبادام و پوره ميوه يا سبزي را به رژيم غذايي او اضافه کنيد. اين غذاها فيبر زيادي دارند و از يبوست پيشگيري ميکنند. خوردن آبآلو ناشتا نيز از يبوست پيشگيري ميکند.
-اگر کودک غذاي جامد ميخورد، به او پوره هلو و آلو و به جاي برنج، جو بدهيد.
-علاوه بر شيردهي روزي چند بار، آب جوشيده سرد به کودک بدهيد. از 60 تا 120 ميليليتر آغاز و طبق ميل کودک مقدار آن را کم يا زياد کنيد. به ياد داشته باشيد آب نبايد جايگزين شيردهي شود.
-اگر آب کمک نکرد، در کنار رژيم غذايي معمول، براساس نياز کودک روزي يک يا چند وعده آب سيب، هلو يا آلو به فرزندتان بدهيد.
-اگر يبوست طولاني شد، با تغييرات غذايي برطرف نشد و علايم ديگري مانند خون در مدفوع، وزن نگرفتن، استفراغ و تحريکپذيري به آن اضافه شد، به پزشک مراجعه کنيد. اما ممکن است پزشک براي درمان يبوست مزمن، ملينهاي خاصي تجويز يا در مواردي که يبوست شديد است، شياف گليسيرين تجويز کند.
منبع:درمان یبوست نوزاد